ХАНГАРЬД шувуу Монголчуудын уруудан доройтох цаг амьдаараа гарч ирэх домогтой!!! САХИУС нь газар лусын хорлолыг дардагын учир!!! хадгалаад ав

үлгэр домогт өгүүлэх шувуудын хаан буюу гайхамшигт хүч чадалтай, маш том биетэй шувуу. Хангарьд гэдэг нь самгарьд буюу санскрит хэлэнд “домгийн шувуу” гэж тайлдаг бол эрдэмтэн Я.Цэвэл толь бичигтээ “гарьд” гэж оруулаад “домгийн шувуу бөгөөд жигүүртний хаан” гэж тайлбарлажээ. Эл хийсвэр домог Төвдийн шашнаар дамжин Монголд нэвтэрсэн гэх ба хүнтэй ижил мутартай, баруундаа ланз үсэгт вачир дүрс, зүүндээ бадамлянхуа цэцэг барьсан, доод хоёр хөлийн сарвуугаар могой атгаж зуурсан, цүндгэр том гэдэстэй, цээжиндээ хоёр хөхтэй, гахайн чихтэй, хүзүүндээ эрхи зүүсэн байдалтайгаар дүрсэлжээ. Могой нь газар лусын хорлолыг дарж буй утга ажээ. Монголчуудын эртнээс нааш хүндлэн сүсэглэсээр ирсэн хайрхануудынг нэг Богд Дүнжингарав уулын сахиус нь хангарьд хэмээнэ.

1778 он буюу Тэнгэр тэтгэсний 43 дугаар онд Их Хүрээний сайд ван Юндэндорж Богд хан уул, Хэнтий хан, Отгонтэнгэр хайрхан, Бүрэн хан, Бат хан зэрэг хайрхануудыг дархан цаазтай уул болгох тухай өргөх бичгийг Манжийн хаанд барьжээ. Энэхүү өргөх бичгийг Манжийн хаан хүлээн зөвшөөрч 1779 оны шаргачин гахай жилийн зуны тэргүүн сарын 19-ний өдөр “Богд хан уулыг Халх дөрвөн аймаг, шавь таваараа нийлж зун болоод намрын цагт буюу жилдээ хоёр удаа тахиж байгтун” хэмээн зарлиг буулгаснаар Богд хан уул нь 3 дахь удаагаа дархан цаазтай болжээ. Хожим цаг үе, нийгмийн байдалтай холбоотойгоор жилд нэг удаа тахиж байгаад 1921 оноос хойш тахилгын зан үйл зогссон байсан юм. Их Хүрээний хамба номун хан Агваанхайдав нь Төвдийн Банчин ламд хүсэлт тавьж “Дашчийравын сан” буюу “Дөрвөн уулын сан сэржим” хэмээх номыг анх айлтгуулжээ. Энэхүү сударт “Богд хан уулын эзэн тэнгэр нь хаан язгууртай, цаст уул мэт бие лагшинтай, буман сарны гэрэл туссан мэт ихэд жавхлантай, баруун мутартаа улаан цацаг бүхий жад, зүүн мутартаа дайсны амин зүрхийг дэгээдэгч төмөр дэгээ барьсан, лагшиндаа элбэг дэлбэг цагаан навстай, тэргүүндээ зөв эргэсэн цагаан дун бүрээгээр чимсэн цагаан торгон унжлагатай, алтан эмээл, мөнгөн хазаартай хүлэг хүлгийн дээд үүлэн цагаан морь хөлөглөсөн байх агаад ихэд догшин царай, цоргисон хурц нүдтэй, их хааны байдалтай оршино. Түүнийг хүрээлэн зарлигийн түшмэл ноёд орших бөгөөд тэдний дээр Хангарьд шувууд чуулан, доор нь буга согоо, баавгай, чоно тэргүүтэй араатан амьтад хүрээлэн байна” хэмээжээ. Богд хан уулын эзэн тэнгэрийн тэргүүндээ залсан Хангарьд шувуу нь буддын шашны домог ёсоор ертөнцийн хүчтэнгүүдийн нэг бөгөөд Богд хан уулын бэлгэдэл болсоор иржээ.
Их Хүрээ цамын нэгэн дүр нь Хангарьд шувуу байдаг бөгөөд Улаанбаатар хотыг хүрээлэн орших Чингэлтэй уул, Баянзүрх хайрхан уулсын эзэн савдагууд дүрслэгдсэн байдаг нь Их Хүрээ цамын нэгэн томоохон онцлог юм. Дархан цаазат Богд хан уулын сахиус болсон Хангарьд шувууг хожим 1995 оны Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын шийдвэрээр Улаанбаатар хотын сүлдэнд залахаар шийдвэрлэжээ.

Эх сурвалж: Монгол орны лавлах

Ум вээ шарваа наей суухаа
Бурхны шашныг сахигч арван хангал сахиусны нэг. Мөн ертөнцийн дөрвөн зүгийг сахигч дөрвөн их хаадын хойд зүгийг сахин оршигч ягшасын их хаан Намсрай бурхан хэмээн тэмдэглэжээ. Хэмжээлшгүй их баялгийн эзэн хэмээгддэг их хаан Намсрай бурхан бурхны лагшингийн өнгө алтан шар, мэлмий нь хармын сэтгэлийг тасдсан том дүрлэгэр байдгаас гадна Намсрай бурхан хулгана уруугаа, хулгана нь арслан уруугаа, арслан нь Намсрай бурхан уруу харсан байдалтай. Амаа жимийж үл ялиг ярвайсан төрхтэй. Лагшиндаа баатрын хөө хуяг асааж сүр хүчийн билэгдэл хэвтэж буй цагаан арслан дээр хагас завилан суусан. Баруун мутартаа ядуу хоосныг даран арилгаж хишиг буяныг дэвжээн дэлгэрүүлэхийн билэгдэл туг жанцанг барин зүрхэн тал уруугаа хандуулсан, зүүн мутартаа хүслийг хангагч их эрдэнээр бөөлжиж буй Нэүли хэмээх хулгана барьсан байдаг.Намсрай бурхан ах дүү найман Намсрай гэж байдаг бөгөөд бүгд ертөнцийн эд баялаг буян хишгийг сахин хамгаалдаг байна.
Намсрай бурхан нь Очирваань бурхны сахигч дагалт сахиус тул хамтад нь бүтээхдээ Очирваань бурхныг орой дээр нь залан бүтээдэг.
Намсрай бурхан нь эрт цагт санд нуусан их хэмжээлшгүй их эрдэнэс баялгийг олж түүндээ эзэн сууснаар эд баялгийн эзэн бурхан хэмээх алдрыг хүртсэн гэх бөгөөд “Тийн сонголт нэрт ягчис 999 хүүтэйгээс хамгийн бага хүү нь Намсрай гэх бөгөөд бурхны шашныг сахин хамгаалах сахиус болохоор тангарагласан” гэх домог ч байдаг.
Баян Намсрай бурхан нь хинду болон бурхны шашинд хоёуланд нь адилхан эд баялгийн эзэн хэмээн шүтэгддэг байна.Эргэн тойронд нь эд агуурсын санг хариуцсан түшмэл оршино. Хүмүүст эд хөрөнгө баялгийг авчрагч бурхан.Хураангуй залбирал нь:Ягчсын их хаан ВайшраманаЯндашгүй эд баялгийн хурыг буулгагч,
Үгүйрлийн гачлан энэлгээг арилгахӨршөөл хайрын эзэн танаа мөргөмү.Зүрхэн тарни:Ум вээ шарваа наей суухаа

Намсрай бурханы зүрхэн тарни: УМ ВЭЭ СУХАЙ УМ ВЭЭ ШАРВАА НАЕЙ СУУХАА Намсрай бурханы зүрхэн тарнийг урин уншсанаар, таны нас буян эд эдлэл арвидан дэлгэрч худалдаа наймаанд ашиг тус орлогоны үүд нээгдэж олсон орлого түм бумаар үржигдэнэ. Чухал шийдвэр гаргах гэрээ хэлэлцээр хийхдээ өөрийн тухай бодохын зэрэгцээ чин сүсэгээр хамаг амьтныг ядуурлын зовлонгоос гарах болтугай хэмээн бодон уншваас тустай. Эрт урьд цаг өвгөн эмгэн хоёр үрийн ганц хүүдээ Намсрай гэдэг нэр хайрлаж гэнэ. Өвгөн эмгэн хоёр ганц хүүгээ амандаа хийвэл ууснам болбуу, алгандаа тавивал бөмбөрнөм болбуу” гэж хайрласаар хүү нь өдрөөс өдөр өсөж эрийн цээлд хүрээд нэгэн өдөр ээждээ “ээжээ би өдий том болтлоо гадаа гарч орчлон ертөнцийн сонин сайхныг үзээгүй юм. Одоо гадна дотно гарч үзье” гэж гуйхад аав ээж нь ядуу тул гурван алтан чямба өгч “Үүнийг замын зардал болгоорой, замдаа сайн яваарай ” гэж цацлаа өргөн хоцорсон гэнэ. Намсрай гурван алтан чямбаа аваад явж байтал ээрэм цагаан хөдөө нэгэн анчин нум сумаараа нэг час улаан үнэгийг онилж байж гэнэ. Намсрай анчны дэргэд хүрч “ Анчин ахаа тэр үнэгийг алахгүй байж болох уу” гэж гуйж гэнэ. Тэгсэн чинь анчин “одоо намрын сүүл өвлийн эх болж байгаа тул үнэгний арьс их үнэд хүрнэ, үнэгний арьсаар малгай хийвэл ч сайхан малгай болно” гэж хариулав. Тэгэхэд Намсрай “Та тэр үнэгийг алахгүй бол би танд гурван алтан чямба өгье” гэсэнд анчин зөвшөөрөөд үнэгийг алалгүй мөнгийг нь аваад явж гэнэ. Тэгээд Намсрай хүү замаа хөөгөөд явжээ. Уулыг даваж явтал нөгөө улаан үнэг хүрч ирээд “Амийг минь аварсан ах танд их баярлалаа, би уул нь улсын хааны хүргэн юм. Хэрэв танд ямар нэгэн хүчир бэрхшээл тааралдвал тэр харагдаж байгаа өндөр уулын элгэн хаданд хүрч “үүдээ нээ” гэж дуудвал би гараад ирнэ” гэж хэлээд алга болжээ. Намсрай хүү их л хол газар хүрээд гэр орноо санаж нэг хоноод гэрийн зүг явжээ. Өвөл болж хүйтний эрч чангарч байсан тул нимгэн хувцастай Намсрай хүү дааран бээрч явтал нүүрс тээсэн хүмүүс тааралдаж нэг газар очиж нүүрсийг нь түлээд дулаацаж унтаад маргааш өглөө нь сэрэхэд нөгөө нүүрс тээсэн хүмүүс бүгдээрээ байхгүй байв гэнэ. Тэгээд аргаа барж үнэгний хэлсэн хаданд очоод “хаалгаа нээ” гэтэл нэг том дуутай мэлхий гарч ирээд “Та хүрээд ирэв үү, гараа над өг, нүдээ ань, нээ гэхэд нээгээрэй” гээд баахан шуугиж байснаа “одоо нүдээ нээ” гэхэд нь нүдээ нээвэл нэг сайхан ордны үүдэн дээр байна гэнэ. Ордны хаалгаар нэгэн гоо үзэсгэлэн охин бас нэг залуу гарч ирээд “Та сайн ирэв уу, та намайг таньж байна уу” гэж асуусанд Намсрай “Танихгүй байна” гэж толгойгоо сэгсэрч гэнэ. Тэгэхэд нөгөө залуу “би үнэгт хувилаад явж байтал та миний а.мийг аварсан биз дээ, энэ бол л.усын хааны охин” гээд дэргэд байгаа охиныг заав. Тэгээд алт мөнгө эд хөрөнгө юу ч авалгүй, зөвхөн бурхны өмнө тавиастай хоёр цагаан цэцгийн нэгийг нь аваад, эрдэнийн цэцгээр юу хүссэн бүхнээ бүтээж , сайхан сэтгэлтэйгийнхээ эрхээр хожим нь бурхан болсон гэдэг ч домог бий. Намсрай бурхан нь санасан төдий л ядуурал арилдаг бурханы хутгийн дээдэд орших ба амьтан бүхний горьдлогыг найман газрын эрх баялагаар хангагч орон бүхий дээдэс эдийн эзэн их хаан бясман нөхөд бүгд ир итгэлт бүхний сэтгэлд одоо таван цөвийн цаг бүхэнд нүглийг бачигт живсээр завсаргүй тав бүгдийг эдэлжээ. Амьтан нийтийн тэтгэгчийг хоёр мөрөнд нар, сараар чимсэн, их зэндмэнээр биндэрлэсэн малгай, ээмэг, эрхи, элбэг сайхан торгон хувцас дөрвөн ш.улмасын д.айныг асар я.лах, би шараас гарсан тугийг баруун гартаа, зүүн гартаа сангийн хурыг буулгагч морин хулгана барьсан их эрдэнийн мөн чанартай амнаас нь эрдэнийн хур буудаг үлгэр. Бөгөөд гэрэлт солонго цацарсан элдэв цэцэг сар нарны хот мандалт хэвтээ арслан дээр сууж огторгуйн санд эрхшээсэн их хаанд та болгоож бурхан гэгээний зарлигийг таалснаа сэтгэж удирдагчийн шажин төрийн сахих хийгээд есөн хүслийн дээдийг хязгааргүй олон амьтанд өршөөхийн тулд ирж соёрхжээ. Өөр нэгэн домогт Намсрай бурхан эрт цагт санд нуусан их хэмжээлшгүй их эрдэнэс баялгийг олж түүндээ эзэн сууснаар эд баялгийн эзэн бурхан хэмээх алдарыг хүртсэн гэх бөгөөд. “Тийн сонголт нэрт я.гчис 999 хүүтэйгээс хамгийн бага хүү нь Намсрай гэх бөгөөд Бурханы шашиныг сахин хамгаалах сахиус болохоор тангаргалсан ” гэх нь ч байдаг. Баян Намсрай бурхан нь хинду болон бурханы шашинд хоёуланд нь адилхан эд баялгийн эзэн хэмээн шүтэгддэг байна. Түүний дүр байдал нь, биеийн өнгө алтнаас илүү үзэсгэлэнтэй шар, нэг тэргүүнтэй хоёр мутартай байхаас: баруун мутартаа эрдэнийн дуаз (жанцан) барьсан, зүүн мутартаа элдэв эрдэнээр бөөлжсөн үхэр оготно барьсан, хэвтсэн дүртэй арслангийн дээр хагас завилгаагаар оршино. Намсрай бурханы амнаас эрдэнийн хур бууж өлссөн, цангасан, хоосорсон, амьтан бүгдийг зовлонгоос нь гэтэлгэсэн, үсээ эрдэнийн зүйлээр чимсэн, борогшү малгай өмссөн, биеэ янз бүрийн эрдэнийн зүйлээр ярайлган чимсэн, тэргүүнийхээ баруун, зүүн талыг нар сараар чимсэн, буман нарны үзэсгэлэнтэй, ихээхэн сэтгэл хангалуун, хийморлиг сүр жавхаатай ажээ. Шарын шашны ёсоор Намсрай нь: 1. Очирваань ядамын зарлигийг биелүүлэгч арван хангалын нэг чойжин сахиус 2. Найм дахь газрын бодисадвагийн хувилгааны дүрээр амьтны тусыг бүтээгч 3. Шарын шашны гурван төрөлхтний нэгийг хамгаалагч 4. Бурханы шашныг дааж ертөнцийн дөрвөн зүгийг хариуцсан их хаадын нэг юм. Ягчисын хаан гэж гардаг нь түүнийг хааны язгуурт өндөр төрөлтэйг харуулдаг. Намсрай нь өөрт нь хүсэлт тавьж, тахин шүтэгч хэн бүхэнд өөрсдийнх нь хүссэн бүх эд зүйлсийг соёрхдог тул түүний үр шимийг хүртэх сүсэгтэн олны сүсэг бишрэлээр Төвд, Монгол зэрэг оронд өргөн дэлгэр шүтэгджээ. Мөн Балба, Бутан, Сикким, одоо Энэтхэгийн харъяаны Ладака зэрэг Төвдийн шашины уламжлал өргөн дэлгэрсэн нутаг орнуудад төдийгүй Хятад, Япон, Солонгос гэх зэрэг их хөлгөний уламжлал түгсэн орнуудад ч гэсэн эрт үед түгээмэл дэлгэрсэн ба эдүгээ цагт ч шүтэгдсээр байгаа юм. Эд баялаг хангалуун, идээ будаа элбэг сайхан амьдрахыг хүсвэл Баян Намсрай бурханы зүрхэн тарниг байнга бодож уншиж. Гэртэй авч залвал насаараа элбэг хангалуун азжаргал олз омог урин дуудна.