Б.БАТЗОРИГ: БИ БУУЖ ӨГӨӨГҮЙ УЧРААС ХҮҮХДҮҮДЭЭ ДӨРВӨН ЖИЛ ЭЭЖТЭЙ НЬ ХАМТ БАЙЛГАЖ ЧАДСАН ГЭЖ БОДДОГ

“Амьдралын өнгө” булангийн энэ удаагийн дугаарт гурван хүүхдийн аав, бизнес эрхлэгч Болдын Батзоригийг урилаа. -Цар тахалтай өдрүүдэд таны ажил хэрхэн өрнөж байна? -Ажил сайн явагдаж байгаа. Бараа материалын хомсдол, хил гаалийн асуудлуудаас шалтгаалан тавилгын үйлдвэр маань зогссон. Хэдийгээр тавилга үйлдвэрлэхгүй байгаа ч гар утасны эко тавиур, модон тавгуудыг хийж байна. Ажлын хувьд хамгийн чухал нь үйлдвэрлэлээ зогсоохгүй, ажилчдаа хоосон хонуулахгүй байх шүү дээ. -Танай компани хэзээнээс үйл ажиллагаагаа эхэлсэн бэ? -Би дуудлагын мужаанаар ажиллаж байгаад 2015 оноос ажлын байр түрээслэж тавилга захиалгаар хийдэг болсон. Харин одоо 15 ажилчинтай, бүх ажилчдаа өөрөө сургасан. Захиалгат тавилга, ялангуяа хүүхдийн өрөөний модон тавилга үйлдвэрлэдэг байсан. Материалын үнэ өссөн учир тавилга үйлдвэрлэлээ түр зогсоосон. Үнэтэй материалаар тавилга хийж хэрэглэгчиддээ үнэтэй зарах хэцүү. Тиймээс Цагаан сараар хүнд бэлэглэх боломжтой гар утасны эко тавиур хийж эхэлсэн юм. Тавиур олноор нь худалдаж авдаг хэрэглэгчиддээ бэлэглэхээр хэд хоногийн өмнөөс модон таваг хийж эхэлсэн. Түүнийг хүмүүс маш их сонирхож, авах хүсэлтүүд ирсэн учир олон төрлийн хэлбэр, хэмжээтэй таваг хийж худалдаж байгаа. Тухайн нөхцөл байдалдаа тааруулж юу хийж болохоор байна, түүнийгээ хийгээд л явж байна. -Таны нэг өдөр хэрхэн өнгөрдөг вэ? -Өглөө болгон 08:00 цагт босч хүүхдүүддээ өглөөний цайг нь уулгаад, гэрээ цэгцэлчихээд гардаг. Албаны ажил байвал зохицуулаад үйлдвэр рүүгээ явна. Үйлдвэртээ очиж ажиллаад, орой хүргэлтээ хийж шөнө 1-2 цагт гэртээ харьдаг.Гэр бүлийнхээ тухай… -Би Дорнод аймгийн Дашбалбар суманд төрсөн, миний хань ч бас Дорнодых. Бид таван насны зөрүүтэй, би төгсөөд хотод ирж ажиллаж байлаа. Дараа нь миний хань сургуулиа төгсөж хотод ажиллаад 2011 онд танилцсан. Жилийн дараагаас үерхэж 2013 онд ууган хүү минь мэндэлж бид аав, ээж болсон. 2015 онд охиноо өлгийдөн авч, харин 2017 оны долдугаар сарын 20-нд ханийхаа төрсөн өдрөөр отгон хүүгээ өлгийдөж магнай хагартал баярлаж байлаа. Бид хамтдаа бүх зүйлийг бүтээж өөрсдийн гэсэн газартай, байшинтай, гурван сайхан үртэй болсны дараа эхнэрийн маань бие чилээрхэж эхэлсэн. Удалгүй ямар ч эмчилгээгүй, булчин сулрах гэдэг өвчний онош тогтоогдсон. Хань минь дөрвөн жил энэ өвчинтэй тэмцэж цар тахлын үед буюу 2021 онд өөд болсон. Эмч нар миний ханийг “Ийм өвчтэй хүн ийм удаан амьдарна гэдэг гайхамшиг” гэж хэлдэг байсан. Бид энэ хугацаанд хэн нь ч бууж өгөөгүй. Би бууж өгөөгүй учраас хүүхдүүдээ ээжтэй нь дөрвөн жил хамт байлгаж чадсан гэж боддог. Миний эхнэр үнэхээр үзэсгэлэнтэй, надад маш их хайртай эмэгтэй байсан. -Аав болсноо мэдэхэд танд мэдрэмж төрсөн бэ? -Эхнэрээсээ “Бие давхар болсон” гэдэг мэдээг сонссоны маргааш нь цалингийн зээл авч гэр худалдаж авч байлаа. Айлын хашаанд сарын 25 мянган төгрөгийн түрээс төлж гэрээ бариад маргааш нь бүх тавилгаа өөрөө хийсэн. Дараагийн өдөр нь зурагт худалдаж аваад л хүүгээ төрөхийг хүлээсэн дээ (инээв). Маш их догдолж, баярлаж байсан. Том хүүгээ мэндлэх үед ажлаар хөдөө явж таарсан. Хүүгээ төрлөө гэж сонсоод л шууд хот руу давхиж ханьдаа цай, шөл хүргэж өгсөн. Маргааш нь хүний машин гуйгаад хань, хүү хоёроо эмнэлгээс гаргаж байлаа. Аав болоод их хүчтэй болчихсон ч юм шиг, бүх зүйлийг чадах ч юм шиг тийм хүчирхэг, зоримог мэдрэмж төрж байсан.-Дөнгөж гэр бүл зохиож байх үеийн дурсамжаасаа хуваалцаач? -Анх гэр бүл зохиож байхад өвлийн улиралд миний ажил багасдаг, бараг л зогсчихно, орлого багатай байлаа. Эхнэр маань тухайн үед зөөгч хийдэг байсан. Цалингаа буунгуут намайг дагуулаад л кино үзэж, хоолонд орно, их болздог байсан. Сүүлд ярианаас нь сонсохнээ заримдаа ажлын газрын эгчээсээ мөнгө зээлээд намайг кинонд даадаг байсан юм билээ.Өөрсдийн гэсэн газар, байшинтай болсон талаар… -Бид хоёр айлын хашаанд амьдарч байхдаа их өөриймсөг гоё цэвэрлээд л, аз жаргалтай сайхан амьдардаг байсан юм. Гэтэл удалгүй газрын эзэн “Газраа зарна, нүүгээрэй” гэсэн. Тэгээд айлын хашаанд амьдарвал нэг л өдөр гудамжинд гарах юм байна, яаж ийгээд өөрийн газартай л болъё гэж шийдээд газар хайсан, 2014 онд. Хайсаар байгаад Хайлаастад уулын орой дээр, жалганы цаана машинтай хүн очиж болохооргүй газар хатгалаа. Угаасаа бидэнд газар худалдаж авах мөнгө ч байгаагүй. Хатгасан газартаа бууриа засч гэрээ барьсан. Уулын оройд болохоор өвөлдөө хүйтэн шуурга их шуурдаг, өөрсдөө алхах зам ч гаргасан. Уулын бэлээс би хоёр гартаа хорин литрийн савтай ус, манай эхнэр нэг гартаа жижиг шуудай нүүрс, нөгөө гартаа хүнсний зүйлсээ бариад жавар сөрөөд л алхдаг байлаа. Шинэ газартаа төвхнөөд 2015 онд “амьжиргаа цагаан” машинтай боллоо. Охин минь ч гуравдугаар сарын 7-нд мэндэлсэн. Хүү, охин хоёртой манайх гэдэг айл ам бүл дөрвүүлээ болов. Би “амьжиргаа цагаан”-аараа өглөө бүр 06:00 цагт вагоны ачаа буухад очиж мод цуглуулна. Төрөл бүрийн мод цуглуулсаар байгаад 2016 онд байшингаа барьж эхэлсэн. 2017 оны хавар байшиндаа орсон. Зун нь долдугаар сарын 20-нд отгон хүү минь мэндэлж бид бөөн баяр. Ирэх намар нь ах дүү нараа урьж том хүүгийнхээ сэвлэгийг үргээн, байшиндаа найр хийсэн. Ингэж л бид өөрсдийн гэсэн газартай, байшинтай, гурван сайхан үртэй болсон. Бид хоёр айлын хашаанд байхдаа модон дээр харандаагаар хашаандаа ийм байшин барина, сагсны шийд энд нь босгоно гээд л зурж, дэрэн дороо хийгээд унтдаг байсан. Гэрээ нүүлгэхдээ цуглуулсан их модон дунд зурагтай модоо алга болгочихсон. Байшингаа барьж дуусчихаад үлдэгдэл модоо хурааж байтал доороос нь олсон. Тэр зурагтай мод бороонд нороод хөхөрч бүдгэрсэн байсан. Тэгсэн ч бид, хоёр жилийн өмнө зурсан хашаа, байшингаа бариад тохижуулчихсан байсан юм. Хүний бодол гэдэг маш хүчтэй юм билээ. Өөрийн гараар амьдралаа босгоод хэнээс ч хамааралгүй амьдарна гэдэг гоё. Хэн хэний маань аав, ээж бид хоёрт дэм болох боломжгүй. Өөрсдөө л бүгдийг босгосон.Таныг ажилдаа явсан хойгуур хүүхдүүд нь гэртээ байдаг уу? -Тийм ээ, ихэнхдээ гэртээ гурвуулаа үлддэг. Одоогоор давтлаганд явуулж байгаа учир хүнээр харуулж байгаа. Өөрсдөө хоолоо хийнэ, талхаа барина, хувцсаа угаана, ээжийгээ асардаг байсан мундаг хүүхдүүд шүү дээ. -Ажлынхаа хажуугаар хүүхдүүддээ яаж цаг зарцуулдаг вэ? -Хүүхдүүддээ чанартай цаг зарцуулахыг их хичээдэг. Одоогоор маш бага цаг олдож байна, ковид ч их байна. Хааяа дөрвүүлээ гадуур гарч тоглоомын талбай, кофе шоп, ресторан, худалдааны төв ороод л явж өгнө. Охин минь эмч, бага хүү цагдаа, том хүү аав шигээ бизнесмэн болно гэж ярьдаг. Би бодит нөхцөл байдалдаа хараахан дасаагүй. Хүүхдүүдийнхээ боловсрол, эрүүл мэнд, хувцас сонгохоос эхлээд анхаарах, суралцах зүйл их байна. -Таны амьдралын хамгийн сайхан мөч хэзээ байсан бэ? Аав болж байсан үе, ханийгаа баярлуулах, гэр бүлээрээ Хөвсгөл рүү аялах, ханьтайгаа хамтдаа амьдралын төлөө хичээх үеүд… Мэдээж хамгийн сайхан нь. Уучлаарай, би одоохондоо энэ асуултад хариулж чадахгүй юм байна. (нүдэнд нь нулимс цийлэгнэв)Ханийхаа өвчний оношийг сонсох үед танд юу бодогдсон бэ… -Ерөөсөө л бүгдийг даван туулна, эдгээнэ, хань минь эрүүл болно гэдэгт бүрэн итгэж байсан. Маш их итгэлтэй байсан болохоор ч тэр үү, одоо би ямар нэг зүйлийг дутуу хийсэн юм шиг санагддаг. Ханьтайгаа 2017, 2018 онд сэхээний тасагт хоёр удаа салах ёс хийж байсан. Гараас нь атгаад “Миний хань тэсээд гараарай” гэж чихэнд нь шивнэхэд тэсээд л гараад ирдэг байлаа. Эмч “Ямар ч найдваргүй” гэж хэлснээс зөв хандлагатай байвал нийгэм илүү эерэг болох боломжтой. Болохгүй, бүтэхгүйг нь тоочвол дуусахгүй. Юу хийж бүтээмээр, сурмаар, болгомоор байна түүнийхээ төлөө явбал бүх зүйл өөрөөр харагдана. Гомдоллож, ар.хи ууж, мөрийтэй тоглоод мөнгө хожчих юм сан, койноор мөнгө олчихно гээд гэдсээ илээд хэвтвэл хэн ч алдана. Чадаж байгаа боловсролтой залуус олон байна л даа. Гэхдээ тэд бол номыг нь сурчихсан хүмүүс. Өмнөх ажлаа хийж чадахгүй залхуучууд мэдэхгүй зүйл рүүгээ орвол өөрийгөө болон гэр бүлээ эрсдэлд оруулна. Нийгмийн бүтэц хүн бүрийн амьдралд хандах хандлагаас л шалтгаална гэж боддог. Миний хувьд буруутгах зүйл байхгүй, хичээгээд л амьдрах хэрэгтэй. Ямар ч зүйлийг хийе гэсэн хүн аргаа олдог. -Хүн бүрийн амьдралын өнгө өөр. Та өөрийнхөө амьдралыг ямар өнгөөр зүйрлэх вэ? -Би амьдралаа алтан шаргал нарны өнгөөр зүйрлэдэг. Би өөрөө сайхан зүйл бодож, хичээж чадвал бүх зүйл сайхан байх болно. -Шинэ он гараад удаагүй байна, энэ оны хамгийн чухал зорилго юу вэ? -Ажлын байрны зээлээ дуусгах, боломж бүрдүүлж олон сайхан залуусыг ажлын байраар хангах л зорилготой байна даа.Танд тустай зөвөлгөө ГАЛ ТАХИХ ТУХАЙ.
#Айл гэр бүл бүр өөрийн голомтын галыг тахиарай. Тэгвэл тэр жилдээ аз хийморьтой явдаг юм шүү. Заавал лам бөө гэхгүй өөрсдөө тахиж болно. Өөрийн сэтгэлийн хүчээр өөрсдөө сайхан амьдрах хэрэгтэй биз дээ. Юу юу орох вэ гэвэл өвчүү, ганга, сархад, цай, сүүл 3 хэрчим, идээ, шар тос зэрэг зүйл орно. Хүн өөрөө сэтгэлээсээ хийвэл галыг өөрсдөө тахиж болдог юм монголчуудаа. Айлын гэрийн гал тахих ёс жаягаас: галыг гэртээ юм уу гадаа тахиж болно. Галыг гэрийн эмэгтэй нь асаана. Галыг дүүрэн шинэ шүдэнзээр асаадаг. Гал бадарч дүрэлзэж эхлэх үед өвчүүгээ тавиад сархад, ганга, шар тос, цай, идээ, сүү, сүүлээ өргөнө. Тэгээд өөрсдийнхөө овог нэр жилийг хэлнэ нэг ёсондоо ийм хүмүүс гал тахиж байна гэдгээ мэдүүлнэ. Гэрийн эзэн эхнэр хүүхдүүд дараална. Түүний дараа галдаа гурвантаа мөргөөд уухайг 3 удаа хэлнэ. Энэ үйлийг хийж байхдаа урьд нь гаргасан ямар нэгэн алдаа хэн нэгэнд нь байсан бол түүнийг нь уучилж тэр хүн нь дахин алдаа гаргахгүй гэж сэтгэлдээ чин сэтгэлээсээ хүснэ. Түүний дараа бие биенээ хүндэтгэн энхрийлж чин сэтгэлээсээ талархал илэрхийлнэ.2 дахь өргөл сархад, ганга, шар тос, цай, идээ, сүү, сүүлээ дахин өргөөд сайхан үгтэй дууг чангаар дуулна. Байнга аялж явдаг болж өгвөл хүн бүр өөр өөрийн дуу байвал сайн. дуулж дуусаад дахин гурвантаа уухайлна. Дахин гал дээрээ сархад ганга шар тос идээ сүү сүүлээ өргөөд хишиг буянгаа аривжуулах үйл буюу тавгийн идээ буян хишгийн сав даллагны уут зэргээр даллага авч 3 удаа нар зөв эргүүлж 3 удаа уухайлна. Дараа нь тэр жилдээ хүсэж байгаа гурван хүслээ цэвэр цагаан цаасан дээр бичиж галдаа өргөнө. Түүний дараа өөрсдөө дахин нэг сайхан аялгуу барьж дуусгана.
Сархадыг гэрийн эзэн заавал өргөх ёстой.Энэ тахилгын өдөр нь морь юм уу хонь байвал сайн гэдэг. Энэ жилийн хамгийн сайн өдөр нь цагаан морин өдөр байгаа болно.(“Сүү, архийг галдаа бус гараад тэнгэр хайрхандаа өргөх буй зээ”) #copy
ГАЛ ГОЛОМТОО ДЭЭДЛЭХ ЁСНООС…Нийгмийн гол цөм болсон гэр бүлийн харилцаанд гал голомтоо хүндэтгэх, түүнийг ариун дагшин авч явах нь хүн бүрийн бахархал төдийгүй гал голомтоо хүндлэн дээдэлсэнээр аз жаргалтай, тэгш заяатай амьдарна гэж өвгөд хөгшид маань үр ачдаа сургадаг.
Энэ нь эртний Монгол ёсонд гал голомтоо хүндлэн бишрэх, шаардлагатай үед галаа тахих, идээний дээжээ өргөх, гал руугаа муу, муухай юм хийхгүй ариун байлгах ёсыг эрхэмлэснээр илэрдэг байна.Монгол туургатан бүр эртнээс галыг хамгаас эрхэмлэн хүндэтгэж, нандигнан хамгаалж иржээ.Галын бурхан гэж гурван настай балчир хүүхэд байдаг гэлцдэг.Гал руу хог новш, сонгино сармисны хальс, муу юм хийдэггүй. Галын бурхан бузартана гэж цээрлэдэг. – Харин шар тос, архи, өөх мах, шинэ торго дурдангийн өөдөс өргөдөг.
– Галын бурханыг ариусгахдаа бор давс цацдаг. – Болсон идээний дээжийг өргөдөг. Галын бурхан хоол гурав халбагадах, мах гурав огтлох хүртэл горьддог гэдэг. Гал руу нулимбал буянаа барна, сүү хийвэл нүд сохорч, малын сүү татрана гэдэг.
Гал руу цустай бохир юм хийхгүй, хутга мэсний үзүүрээр чичлэхгүй байх, гал дээгүүр алхахгүй байх, гутал ороолт, оймс, хөсрийн юмс галдаа ойртуулахгүй байхыг эрхэмлэдэг. Галдаа үсний сэв хийдэггүй. Цаасанд боож шатаадаг. Галын бурхан айдаг гэдэг.
Галын дэргэд сүхээр юм цавчдаггүй. Галын толгойг авчихаж магадгүй гэдэг. Шүүс хуваахаасаа өмнө гал голомтоо заавал мялаадаг.
Богино хавиргаар үйлс бүтэх, бүдэрхийгээр бүх юм бүтэмжтэй сайхан болох, булуу чөмгөөр баяжихыг бэлэгддэг.
ХҮМҮҮС ГАЛТАЙ БОЛСОН ДОМОГУрьд манай энэ тивийн хүмүүс гал хөсгүй байж гэнэ. Орой бүр дээд тивийнхэн гал түлж, үй түмэн түүдгийн оч гялалзуулан байхыг харж атаархан галнаас нь олж авахаар хэлэлцэж тас бүргэд бие том баригдчихна гээд хараацай хурдан шаламгай, бие жижиг тул яг таарна хэмээн түүнийг дээд тивээс гал олж ирээч гэж гуйсанд хараацай дээд тивд очиход айл амьтан оройн хоолоо хийж байхад нь таарч нэг айлын тооноор нь шумбан орж цогтой гал зуугаад дээш хөөртөл галын хайчаа барьж байсан гэрийн эзэгтэй: галын хулгайч гэж хашгиран хайчаараа хараацайн сүүлнээс хавчаад авсан нь хараацайн сүүл ац хэлбэртэй болж манай тив галтай болсон гэнэ.Галын ачаар хүмүүний бие бялдар уураг тархины хөгжил дээшилж, монголчууд галын Лха тэнгэр гэдэг утгаар бас ариутган цэвэрлэгч байгалын ариун хүч гэдэг утгаар шүтэж гал бол хамгийн ариун, юм бүхэн түүний дотор хүн хүртэл ариутгагдана, товчоор хэлбэл гал бүхнийг ариутгана гэдэгт гүнзгий итгэнэ. Холоос яваа гийчин, оршуулгад оролцоод ирж байгаа хүмүүсийг галын дундуур гаргаж дотоод сэтгэл санаа, дагалдаж яваа элдэв энергийг ариусгах мэдлэгтэй холбоотой.
#Их Догшид төв